Έκθεση της πρότασης για οδηγία για ΦΠΑ με οριστικό σύστημα φορολόγησης των συναλλαγών μεταξύ κρατών μελών {SWD(2017) 325 final} (Μάθημα 1) 21 Απριλίου 2018

Έκθεση της πρότασης για οδηγία για ΦΠΑ με οριστικό σύστημα φορολόγησης των συναλλαγών μεταξύ κρατών μελών {SWD(2017) 325 final} (Μάθημα 1) 21 Απριλίου 2018

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

 Βρυξέλλες, 4.10.2017 COM(2017) 569 final 2017/0251 (CNS)

Πρόταση

ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112/ΕΚ όσον αφορά την εναρμόνιση και απλούστευση ορισμένων κανόνων στο σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας και τη θέσπιση του οριστικού συστήματος για τη φορολόγηση των συναλλαγών μεταξύ κρατών μελών

{SWD(2017) 325 final}

{SWD(2017) 326 final}

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

• Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης

Οι έμμεσοι φόροι κατανάλωσης διέπονται σε διεθνές επίπεδο από τη θεμελιώδη αρχή της φορολόγησης στη χώρα προορισμού. Με άλλα λόγια, οι φόροι επιβάλλονται στη χώρα στην οποία καταναλώνονται τα αγαθά και οι υπηρεσίες.

Ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) είναι ο παλαιότερος φόρος κατανάλωσης στην Ευρώπη. Το 1967 αναλήφθηκε η δέσμευση για τη θέσπιση οριστικού καθεστώτος ΦΠΑ το οποίο θα λειτουργούσε στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τον ίδιο τρόπο που θα λειτουργούσε και στο εσωτερικό μιας χώρας1. Η ανάγκη κατάργησης των φορολογικών συνόρων μεταξύ των κρατών μελών έως τα τέλη του 1992 κατέστησε αναγκαία την επανεξέταση του τρόπου φορολόγησης του εμπορίου αγαθών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Στόχος ήταν η φορολόγηση των αγαθών στη χώρα καταγωγής προκειμένου οι προϋποθέσεις που ισχύουν στο εγχώριο εμπόριο να ισχύουν και στο ενδοκοινοτικό εμπόριο, αντικατοπτρίζοντας πλήρως την ιδέα μιας πραγματικής εσωτερικής αγοράς.

1 Πρώτη οδηγία 67/227/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 11ης Απριλίου 1967, περί της εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών· Δεύτερη οδηγία 67/228/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 11ης Απριλίου 1967, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών — διάρθρωση και κανόνες εφαρμογής του κοινού συστήματος φόρου προστιθεμένης αξίας.

2 Οδηγία 91/680/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 1991, για τη συμπλήρωση του κοινού συστήματος φόρου προστιθέμενης αξίας και την τροποποίηση, ενόψει της κατάργησης των φορολογικών συνόρων, της οδηγίας 77/388/ΕΟΚ (ΕΕ L 376 της 31.12.1991, σ. 1).

3 COM(2010) 695, Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, SEC(2010) 1455 της 1.12.2010.

4 COM(2011) 851 της 6.12.2011.

Δεδομένου ότι δεν είχαν ωριμάσει οι πολιτικές και τεχνικές συνθήκες για ένα τέτοιο σύστημα, εγκρίθηκε ένα μεταβατικό καθεστώς ΦΠΑ2. Όσον αφορά τις συναλλαγές αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων (B2B), το εν λόγω καθεστώς διαχώρισε τη διασυνοριακή κυκλοφορία αγαθών σε δύο διαφορετικές συναλλαγές: απαλλαγή των παραδόσεων στο κράτος μέλος αναχώρησης των αγαθών και ενδοκοινοτική απόκτηση φορολογούμενη στο κράτος μέλος προορισμού. Οι κανόνες αυτοί θεωρήθηκαν προσωρινής ισχύος και παρουσιάζουν μειονεκτήματα διότι η δυνατότητα αγοράς αγαθών χωρίς ΦΠΑ αυξάνει την ευκαιρία απάτης, ενώ η εγγενής πολυπλοκότητα του συστήματος δεν ευνοεί το διασυνοριακό εμπόριο. Ωστόσο, αυτό το μεταβατικό καθεστώς εξακολουθεί να ισχύει περισσότερα από 20 έτη μετά την έγκρισή του.

Κατόπιν ευρείας δημόσιας συζήτησης η οποία δρομολογήθηκε με διαβούλευση για την Πράσινη Βίβλο σχετικά με το μέλλον του ΦΠΑ3 (Πράσινη Βίβλος) στις 6 Δεκεμβρίου 2011, η Επιτροπή εξέδωσε την ανακοίνωση Σχετικά με το μέλλον του ΦΠΑ — Προς ένα απλούστερο, ισχυρότερο και αποτελεσματικότερο σύστημα ΦΠΑ προσαρμοσμένο στην ενιαία αγορά4. Στην εν λόγω διαβούλευση επιβεβαιώθηκε ότι πολλές επιχειρήσεις θεωρούν ότι η πολυπλοκότητα, το πρόσθετο κόστος συμμόρφωσης και η νομική αβεβαιότητα του συστήματος ΦΠΑ συχνά τους αποτρέπει από το να συμμετέχουν σε διασυνοριακές δραστηριότητες και να αποκομίζουν τα οφέλη της ενιαίας αγοράς. Αποτέλεσε επίσης ευκαιρία για την εξέταση του κατά πόσον εξακολουθεί να ισχύει η δέσμευση που είχε αναληφθεί το 1967.

Από συζητήσεις με τα κράτη μέλη προέκυψε ότι ο στόχος της φορολόγησης στο κράτος μέλος καταγωγής ήταν ακόμα δύσκολο να επιτευχθεί από πολιτική άποψη, γεγονός που επιβεβαιώθηκε από το Συμβούλιο τον Μάιο του 20125. Επίσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο6 και η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή7 αναγνώρισαν το αδιέξοδο και προώθησαν ως ρεαλιστική λύση ένα νέο σύστημα ΦΠΑ βασισμένο στην αρχή της φορολόγησης στον προορισμό.

5 Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το μέλλον του ΦΠΑ - 3167η συνεδρίαση του Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων, Βρυξέλλες, 15 Μαΐου 2012 (βλ. ειδικότερα το σημείο B 4) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ecofin/130257.pdf

6 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 2011 σχετικά με το μέλλον του ΦΠΑ (P7_TA(2011)0436) http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&language=EL&reference=P7-TA-2011-0436

7 Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, της 14ης Ιουλίου 2011, με θέμα «Πράσινη Βίβλος σχετικά με το μέλλον του ΦΠΑ — Προς ένα απλούστερο, ισχυρότερο και αποτελεσματικότερο σύστημα ΦΠΑ» http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=celex:52011AE1168

8 Η ομάδα για το μέλλον του ΦΠΑ παρέχει ένα φόρουμ συζήτησης με τους εκπροσώπους των φορολογικών διοικήσεων των κρατών μελών σε θέματα ΦΠΑ σχετικά με τις προνομοθετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής και για ανταλλαγές απόψεων σχετικά με την κατάρτιση της μελλοντικής νομοθεσίας για τον ΦΠΑ.

9 Η ομάδα εμπειρογνωμόνων σε θέματα ΦΠΑ απαρτίζεται από 40 μέλη: άτομα με την απαιτούμενη εμπειρογνωμοσύνη στον τομέα του ΦΠΑ και οργανώσεις που εκπροσωπούν ιδίως επιχειρήσεις, φοροτεχνικούς και πανεπιστημιακούς.

10 COM(2016) 148 final.

11 Πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής 2017: Δημιουργία μιας Ευρώπης που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της, COM(2016) 710 final. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?qid=1487237841093&uri=CELEX:52016DC0710

12 Βλ.: http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2016/05/25-conclusions-vat-action-plan/

Μετά την έκδοση της προαναφερθείσας ανακοίνωσης, η Επιτροπή ξεκίνησε έναν ευρείας βάσης και διαφανή διάλογο με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη προκειμένου να εξετάσει λεπτομερώς τους διάφορους πιθανούς τρόπους εφαρμογής της αρχής φορολόγησης στον προορισμό. Εν προκειμένω, η βασική ιδέα ήταν ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (εφεξής «Ένωση» ή «ΕΕ») θα πρέπει να είναι εξίσου απλή και ασφαλής με τη συμμετοχή σε καθαρά εγχώριες δραστηριότητες. Ο εν λόγω διάλογος πραγματοποιήθηκε ιδίως μέσω της ομάδας για το μέλλον του ΦΠΑ (GFV)8 και της ομάδας εμπειρογνωμόνων σε θέματα ΦΠΑ (VEG)9.

Μετά το πέρας των εν λόγω εργασιών, η Επιτροπή ενέκρινε στις 7 Απριλίου 2016 το Σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ – Προς έναν ενιαίο χώρο ΦΠΑ στην ΕΕ – Η ώρα των αποφάσεων10 (Σχέδιο δράσης ΦΠΑ). Η Επιτροπή ανακοίνωσε, μεταξύ άλλων, την πρόθεσή της να θεσπίσει οριστικό σύστημα ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό διασυνοριακό εμπόριο βάσει της αρχής της φορολόγησης στο κράτος μέλος προορισμού των αγαθών προκειμένου να δημιουργηθεί ένας ισχυρός ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος ΦΠΑ. Στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 201711 συμπεριλήφθηκε νομοθετική πρόταση για ένα τέτοιο απλούστερο και θωρακισμένο έναντι της απάτης οριστικό σύστημα ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό εμπόριο.

Στα συμπεράσματά του της 25ης Μαΐου 201612, το Συμβούλιο έλαβε υπόψη τις παρατηρήσεις που έθεσε η Επιτροπή στο σχέδιο δράσης της για τον ΦΠΑ όσον αφορά την πορεία προς ένα οριστικό σύστημα ΦΠΑ, καθώς και την πρόθεσή της να υποβάλει, ως πρώτο βήμα, νομοθετική πρόταση το 2017 σχετικά με το οριστικό σύστημα ΦΠΑ για το διασυνοριακό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων. Επανέλαβε την άποψή του ότι η αρχή της «φορολόγησης των παραδόσεων αγαθών και των παροχών υπηρεσιών στο κράτος μέλος καταγωγής» θα πρέπει να αντικατασταθεί από την αρχή της «φορολόγησης στο κράτος μέλος προορισμού». Επίσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικρότησε την πρόθεση της Επιτροπής να προτείνει έως το 2017 ένα οριστικό σύστημα ΦΠΑ, το οποίο θα είναι απλό, δίκαιο, συνεκτικό, αποτελεσματικό και λιγότερο ευεπίφορο σε απάτη13.

13 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 24ης Νοεμβρίου 2016, με θέμα «Προς ένα οριστικό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ» (2016/2033(INI))

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&language=EL&reference=P8-TA-2016-0453

14 Συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 8ης Νοεμβρίου 2016, για τη βελτίωση των ισχυόντων κανόνων περί ΦΠΑ της ΕΕ όσον αφορά τις διασυνοριακές συναλλαγές (αριθ. 14257/16 FISC 190 ECOFIN 1023 της 9ης Νοεμβρίου 2016) http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-14257-2016-INIT/el/pdf

15 Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 347 της 11.12.2006, σ. 1).

Στα συμπεράσματά του της 8ης Νοεμβρίου 201614, το Συμβούλιο δήλωσε ότι, ενώ η Επιτροπή επεξεργάζεται το οριστικό σύστημα ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό εμπόριο, θα πρέπει στο μεταξύ να γίνουν βελτιώσεις στο ισχύον σύστημα ΦΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο ζήτησε να γίνουν τροποποιήσεις σε τέσσερις τομείς:

 Αριθμός φορολογικού μητρώου ΦΠΑ: το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετική πρόταση ώστε ο έγκυρος αριθμός φορολογικού μητρώου ΦΠΑ του υποκείμενου στον φόρο ή μη υποκείμενου στον φόρο νομικού προσώπου που αποκτά τα αγαθά, ο οποίος έχει χορηγηθεί από κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος μέλος από το οποίο ξεκίνησε η αποστολή ή η μεταφορά των αγαθών, να συνιστά συμπληρωματική ουσιαστική προϋπόθεση για την εφαρμογή απαλλαγής όσον αφορά τις ενδοκοινοτικές παραδόσεις αγαθών.

 Αλυσιδωτές συναλλαγές: το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να προτείνει ενιαία κριτήρια και κατάλληλες νομοθετικές βελτιώσεις που θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και σε εναρμονισμένη εφαρμογή των κανόνων περί ΦΠΑ, κατά τον καθορισμό του ΦΠΑ για τις αλυσιδωτές συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων των τριγωνικών συναλλαγών.

 Απόθεμα στη διάθεση συγκεκριμένου αγοραστή (Call-off Stock): το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να προτείνει τροποποιήσεις στους ισχύοντες κανόνες για τον ΦΠΑ ώστε να καταστεί δυνατή η απλούστευση και η ενιαία αντιμετώπιση των ρυθμίσεων για τα αποθέματα «call-off» στο διασυνοριακό εμπόριο. Εν προκειμένω, το «απόθεμα call-off» αναφέρεται στην κατάσταση κατά την οποία ένας πωλητής μεταφέρει αγαθά σε αποθήκη στη διάθεση συγκεκριμένου αποκτώντος άλλου κράτους μέλους και ο εν λόγω αποκτών καθίσταται ο ιδιοκτήτης των αγαθών κατά την έξοδό τους από την αποθήκη.

 Απόδειξη ενδοκοινοτικής παράδοσης: το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να διερευνήσει δυνατότητες για ένα κοινό πλαίσιο συνιστώμενων κριτηρίων σχετικά με τα αποδεικτικά στοιχεία που απαιτούνται προκειμένου να ζητηθεί απαλλαγή για ενδοκοινοτικές παραδόσεις.

Προκειμένου να ικανοποιηθεί το αίτημα του Συμβουλίου, προτείνονται τροποποιήσεις στην οδηγία για τον ΦΠΑ15 για τους τρεις πρώτους τομείς. Για τον τέταρτο τομέα απαιτείται τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού για τον ΦΠΑ16 και, συνεπώς, υπόκειται σε χωριστή πρόταση.

16 Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 282/2011 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2011, για τη θέσπιση μέτρων εφαρμογής της οδηγίας 2006/112/ΕΚ σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 77 της 23.3.2011, σ. 1).

17 Το σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ προέβλεπε δύο νομοθετικά βήματα σχετικά με τη θέσπιση του οριστικού συστήματος ΦΠΑ. Βλ. τις δύο τελευταίες παραγράφους του σημείου 4 του σχεδίου δράσης για τον ΦΠΑ για περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το περιεχόμενο αυτών των νομοθετικών βημάτων.

18 Λεπτομερής περιγραφή των διαδοχικών βημάτων και των επιμέρους βημάτων για τη θέσπιση του οριστικού συστήματος ΦΠΑ περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή – «On the follow-up to the Action Plan on VAT - Towards a single EU VAT area - Time to act» (Σχετικά με τη συνέχεια στο σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ - Προς έναν ενιαίο χώρο ΦΠΑ στην ΕΕ - Ώρα για δράση) (COM(2017) […].

19 Ενδεχομένως να χρειαστεί να αξιολογηθούν μελλοντικά ορισμένα τελωνειακά καθεστώτα (π.χ. το τελωνειακό καθεστώς 42) προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεπής εφαρμογή αυτής της αρχής σε συνδυασμό με τα καθεστώτα εισαγωγών/εξαγωγών, μολονότι κάτι τέτοιο δεν αποτελεί προς το παρόν προτεραιότητα των εργασιών για το οριστικό σύστημα ΦΠΑ.

20 Ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης 2017· βλ.: https://ec.europa.eu/info/publications/2017-european-semester-annual-growth-survey_en

21 Προτεραιότητες EMPACT

Επιπλέον, η παρούσα πρόταση θέτει τους ακρογωνιαίους λίθους του οριστικού συστήματος για το ενδοενωσιακό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων. Μια πρόταση που αναμένεται το 2018 θα παρέχει περαιτέρω λεπτομερείς τεχνικές διατάξεις για την πραγματική εφαρμογή αυτών των ακρογωνιαίων λίθων. Συνεπώς, το πρώτο νομοθετικό βήμα για το οριστικό σύστημα ΦΠΑ που ανακοινώθηκε στο σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ17 περιλαμβάνει δύο επιμέρους βήματα: ένα το οποίο συμπεριλαμβάνεται στην παρούσα πρόταση και αποτελείται από τους προαναφερθέντες ακρογωνιαίους λίθους, και ένα ακόμα το οποίο θα πραγματοποιηθεί το 201818.

• Συνοχή με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής

Η θέσπιση οριστικού συστήματος για τις ενδοενωσιακές παραδόσεις αγαθών αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία του σχεδίου δράσης για τον ΦΠΑ. Η παρούσα πρόταση αποτελεί βήμα προς την αντικατάσταση του μεταβατικού καθεστώτος, το οποίο εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 1993, με οριστικό σύστημα ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων, στο πλαίσιο του οποίου οι εγχώριες και οι διασυνοριακές συναλλαγές αγαθών θα αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο19. Επιπλέον, το εν λόγω οριστικό σύστημα ΦΠΑ θα δημιουργήσει έναν ισχυρό, ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο ΦΠΑ, ο οποίος μπορεί να στηρίξει μια βαθύτερη και δικαιότερη ενιαία αγορά που συμβάλλει στην τόνωση της απασχόλησης, της ανάπτυξης, των επενδύσεων και της ανταγωνιστικότητας.

• Συνοχή με άλλες πολιτικές της Ένωσης

Η δημιουργία ενός απλού, σύγχρονου και θωρακισμένου έναντι της απάτης συστήματος ΦΠΑ αποτελεί μία από τις φορολογικές προτεραιότητες που έθεσε η Επιτροπή για το 201720.

Η καταπολέμηση της απάτης του «αφανούς εμπόρου» στον τομέα του ΦΠΑ αποτελεί επίσης έναν από τους τομείς προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον χώρο του εγκλήματος, σύμφωνα με τον κύκλο πολιτικής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2017 από την Ευρωπόλ21.

Η μείωση του διοικητικού φόρτου, ιδίως για τις ΜΜΕ, αποτελεί επίσης σημαντικό στόχο ο οποίος επισημαίνεται στη στρατηγική ανάπτυξης της ΕΕ22.

22 Ευρώπη 2020 – Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη· βλ.: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:2020:FIN:EL:PDF

23 Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών - Προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις – Μια «Small Business Act» για την Ευρώπη, COM(2008) 394 τελικό).

24 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών – «Αναβάθμιση της ενιαίας αγοράς: περισσότερες ευκαιρίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις» (COM(2015)550 final).

Η προτεινόμενη πρωτοβουλία και οι στόχοι της συνάδουν με την πολιτική της ΕΕ για τις ΜΜΕ, όπως καθορίζεται στη Small Business Act (SBA)23, ιδίως με την αρχή VII για την υποστήριξη των ΜΜΕ για να επωφεληθούν περισσότερο από τις ευκαιρίες που προσφέρει η ενιαία αγορά.

Συνάδει με τη στρατηγική για την ενιαία αγορά24 και τους στόχους του Προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT).

2. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

• Νομική βάση

Η οδηγία τροποποιεί την οδηγία για τον ΦΠΑ βάσει του άρθρου 113 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το εν λόγω άρθρο προβλέπει ότι το Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα σύμφωνα με ειδική νομοθετική διαδικασία και μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, εκδίδει διατάξεις για την εναρμόνιση των κανόνων των κρατών μελών στον τομέα της έμμεσης φορολογίας.

• Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)

Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ανάληψη δράσης σε επίπεδο Ένωσης είναι εφικτή μόνον εφόσον τα κράτη μέλη δεν είναι σε θέση να επιτύχουν το καθένα ξεχωριστά επαρκώς τους επιδιωκόμενους στόχους και, συνεπώς, λόγω της κλίμακας ή των επιπτώσεων της προτεινόμενης δράσης, οι στόχοι μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα από την ΕΕ.

Οι κανόνες για τον ΦΠΑ όσον αφορά το διασυνοριακό ενωσιακό εμπόριο δεν είναι δυνατό, λόγω του χαρακτήρα τους, να αποφασίζονται από μεμονωμένα κράτη μέλη εφόσον, αναπόφευκτα, εμπλέκονται περισσότερα του ενός κράτη μέλη. Επιπλέον, ο ΦΠΑ αποτελεί φόρο εναρμονισμένο σε επίπεδο Ένωσης και, ως εκ τούτου, οποιαδήποτε πρωτοβουλία θέσπισης του οριστικού συστήματος ΦΠΑ για διασυνοριακές παραδόσεις αγαθών απαιτεί πρόταση της Επιτροπής για τροποποίηση της οδηγίας για τον ΦΠΑ.

Όσον αφορά τις διατάξεις της παρούσας πρότασης σχετικά με την εναρμόνιση και απλούστευση των κανόνων στο πλαίσιο του ισχύοντος συστήματος ΦΠΑ, αυτές αποτελούν ομόφωνο αίτημα των κρατών μελών, γεγονός που καταδεικνύει ότι η δράση σε επίπεδο Ένωσης πιθανόν να είναι περισσότερο αποτελεσματική, δεδομένου ότι η δράση σε εθνικό επίπεδο έχει αποδειχθεί μη επαρκώς επιτυχής.

• Αναλογικότητα

Η πρόταση, όσον αφορά τη θέσπιση του οριστικού συστήματος για το ενδοενωσιακό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων, συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων των Συνθηκών, ιδίως την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Όπως συμβαίνει και με τον έλεγχο της επικουρικότητας, δεν είναι δυνατόν τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν προβλήματα όπως η απάτη ή η πολυπλοκότητα χωρίς πρόταση τροποποίησης της οδηγίας για τον ΦΠΑ.

Όσον αφορά τις προτεινόμενες βελτιώσεις του ισχύοντος συστήματος, αυτές αποσκοπούν και περιορίζονται σε συγκεκριμένο αριθμό κανόνων για τον ΦΠΑ, η συστηματική και ομοιόμορφη εφαρμογή των οποίων έχει αποδειχθεί δύσκολη και οι οποίοι έχουν δημιουργήσει προβλήματα στους υποκείμενους στον φόρο.

• Επιλογή του νομικού μέσου

Προτείνεται η έκδοση οδηγίας ενόψει της αναθεώρησης της οδηγίας για τον ΦΠΑ.

3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

• Εκ των υστέρων αξιολογήσεις / έλεγχοι καταλληλότητας ισχύουσας νομοθεσίας

Το 2011 διενεργήθηκε αναδρομική αξιολόγηση στοιχείων του ενωσιακού συστήματος ΦΠΑ από εξωτερικό σύμβουλο και τα πορίσματα της αξιολόγησης αποτέλεσαν σημείο αφετηρίας για την εξέταση του ισχύοντος συστήματος ΦΠΑ25.

25 Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών (υπεύθυνος έργου), 2011, A retrospective evaluation of elements of the EU VAT system (Αναδρομική αξιολόγηση στοιχείων του συστήματος ΦΠΑ της ΕΕ):

http://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/common/publications/studies/report_evaluation_vat.pdf

26 Περισσότερες πληροφορίες: https://ec.europa.eu/taxation_customs/business/vat/action-plan-vat/communication-future-vat/green-paper_en

• Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη

Στις 6 Μαΐου 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε διάσκεψη στο Μιλάνο στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης σχετικά με την Πράσινη Βίβλο. Σε αυτήν συμμετείχαν υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, εμπειρογνώμονες, επιχειρήσεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και το ευρύ κοινό από ολόκληρη την Ευρώπη, και πέραν αυτής26. Η ανοιχτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με την Πράσινη Βίβλο, από την οποία προέκυψαν περίπου 1 700 εισηγήσεις, έδωσε στην Επιτροπή τη δυνατότητα σαφούς κατανόησης των προβλημάτων και των πιθανών λύσεων.

Μετά τη δημοσίευση της Πράσινης Βίβλου, η Επιτροπή σύστησε δύο ομάδες εργασίας για τη διεξαγωγή συζητήσεων σε τεχνικό επίπεδο: την ομάδα για το μέλλον του ΦΠΑ (GFV), και την ομάδα εμπειρογνωμόνων σε θέματα ΦΠΑ (VEG). Πραγματοποιήθηκαν συνολικά 12 συνεδριάσεις της ομάδας GFV και 14 συνεδριάσεις της ομάδας VEG προκειμένου να συζητηθούν διάφορα θέματα που άπτονται του οριστικού συστήματος ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων, καθώς και των βελτιώσεων του ισχύοντος συστήματος. Συγκροτήθηκαν μεικτές υποομάδες αποτελούμενες από μέλη τόσο της GFV όσο και της VEG για να συζητήσουν από κοινού ορισμένα ειδικά θέματα. Επίσης, το 2015 διοργανώθηκε στη Βιέννη σεμινάριο στα πλαίσια του προγράμματος Fiscalis27, στο οποίο συμμετείχαν μέλη της GFV και της VEG. Συγκροτήθηκε μια ακόμα μεικτή υποομάδα στο πλαίσιο του φόρουμ της ΕΕ για τον ΦΠΑ28, το οποίο αποτελεί πλατφόρμα συζήτησης όπου επιχειρήσεις και αρμόδιες για τον ΦΠΑ αρχές συναντώνται για να συζητήσουν τρόπους βελτίωσης της πρακτικής εφαρμογής της νομοθεσίας για τον ΦΠΑ.

27 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1286/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με τη θέσπιση προγράμματος δράσης για τη βελτίωση της λειτουργίας των φορολογικών συστημάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την περίοδο 2014-2020 (Fiscalis 2020).

28 Απόφαση της Επιτροπής, της 3ης Ιουλίου 2012, για τη σύσταση του φόρουμ της ΕΕ για τον ΦΠΑ, 2012/C198/05 (ΕΕ C 198/4 της 6.7.2012).

29 Σύνοψη των αποτελεσμάτων της ανοιχτής δημόσιας διαβούλευσης: https://ec.europa.eu/taxation_customs/consultations-get-involved/tax-consultations_en

30 PwC, 2012· βλ.: http://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/common/publications/studies/place_supply_b2b.zip

31 CPB (υπεύθυνος έργου), 2013· βλ.: https://circabc.europa.eu/sd/a/60e05641-2653-4ac3-aca2-3060896aa6e3/33-ANN%20-%20Final%20report%20-%20Study%20on%20charging%20VAT%20on%20intra-EU%20supplies%20of%20goods%20and%20services%5B1%5D.pdf

32 EY, 2015· βλ.: https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/docs/body/ey_study_destination_principle.pdf

33 CASE, 2016· βλ.: https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/2016-09_vat-gap-

Τέλος, από τις 20 Δεκεμβρίου 2016 έως τις 20 Μαρτίου 2017 διοργανώθηκε δημόσια διαβούλευση σχετικά με το οριστικό σύστημα για το ενδοενωσιακό εμπόριο, από την οποία προέκυψαν 121 εισηγήσεις29. Στόχος ήταν να συγκεντρωθούν οι απόψεις όλων των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τη λειτουργία του ισχύοντος μεταβατικού καθεστώτος ΦΠΑ, τις πιθανές βραχυπρόθεσμες βελτιώσεις του εν λόγω καθεστώτος, όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο, και τη θέσπιση του οριστικού συστήματος ΦΠΑ βάσει της αρχής της φορολόγησης στον προορισμό.

• Συλλογή και χρήση εμπειρογνωσίας

Όσον αφορά τις επιλογές για ένα οριστικό σύστημα ΦΠΑ, οι ακόλουθες μελέτες παρείχαν λεπτομερή ανάλυση των κρίσιμων προβλημάτων και της πιθανής μελλοντικής πορείας:

- Μελέτη σχετικά με την εφαρμογή της ισχύουσας αρχής για τον τόπο παροχής διεπιχειρησιακών υπηρεσιών στις παραδόσεις αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων30·

- Οικονομική μελέτη σχετικά με την επιβολή ΦΠΑ στις ενδοενωσιακές παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών31·

- Εφαρμογή της «αρχής της χώρας προορισμού» σε ενδοενωσιακές παραδόσεις αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων32·

- Μελέτη και εκθέσεις σχετικά με το έλλειμμα ΦΠΑ στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ33.

• Εκτίμηση επιπτώσεων

Γίνεται αναφορά στη χωριστή εκτίμηση επιπτώσεων που διενεργήθηκε για την παρούσα πρόταση. Η προτιμώμενη επιλογή, η οποία επιλέχθηκε στην εν λόγω εκτίμηση επιπτώσεων, θα μειώσει τη διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ κατά 41 δισ. EUR και το κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις κατά 1 δισ. EUR.

Η εκτίμηση επιπτώσεων για την πρόταση εξετάστηκε από την επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου στις 14 Ιουλίου 2017. Η επιτροπή εξέδωσε θετική γνωμοδότηση για την πρόταση, συνοδευόμενη από ορισμένες συστάσεις, ιδίως όσον αφορά τη σύνδεση της πρότασης με άλλα στοιχεία του σχεδίου δράσης για τον ΦΠΑ, την ανάγκη σταδιακής προσέγγισης και την έννοια του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο, οι οποίες ελήφθησαν υπόψη. Η γνωμοδότηση της επιτροπής και οι συστάσεις της αναφέρονται στο παράρτημα 1 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής για την εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την παρούσα πρόταση.

4. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η πρόταση δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στον ενωσιακό προϋπολογισμό.

5. ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

• Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης

Πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο: Άρθρο 13α (νέο)

Με την παρούσα διάταξη εισάγεται η έννοια του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο.

Κατά κανόνα, η ταυτοποίηση των υποκείμενων στον φόρο για τους σκοπούς του ΦΠΑ πραγματοποιείται μέσω αριθμού φορολογικού μητρώου ΦΠΑ. Επί του παρόντος δεν γίνεται καμία διάκριση σε επίπεδο χορήγησης του εν λόγω αριθμού μεταξύ αξιόπιστων και λιγότερο αξιόπιστων υποκείμενων στον φόρο. Οι κανόνες ΦΠΑ, όσον αφορά τη χορήγηση αριθμού φορολογικού μητρώου ΦΠΑ, εφαρμόζονται με τον ίδιο τρόπο και στις δύο κατηγορίες.

Με την έννοια του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο καθίσταται δυνατή η βεβαίωση ότι μια συγκεκριμένη επιχείρηση μπορεί να θεωρείται συνολικά αξιόπιστος φορολογούμενος. Η έννοια είναι σημαντική διότι ορισμένοι κανόνες απλούστευσης, οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι ευαίσθητοι στην απάτη, θα εφαρμόζονται μόνο όταν στη σχετική συναλλαγή συμμετέχει πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο.

Επιπλέον, η έννοια του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία του πρώτου βήματος του οριστικού συστήματος ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων. Το εν λόγω οριστικό σύστημα θα αντικαταστήσει, με μία φορολογητέα παράδοση αγαθών η οποία εντοπίζεται για λόγους ΦΠΑ στο κράτος μέλος προορισμού (τη λεγόμενη ενδοενωσιακή παράδοση αγαθών), το ισχύον μεταβατικό καθεστώς που συνεπάγεται απαλλαγή της παράδοσης αγαθών στο κράτος μέλος αναχώρησης και φορολογούμενη ενδοκοινοτική απόκτηση στο κράτος μέλος προορισμού, για την οποία ο αποκτών είναι ο υποκείμενος στον ΦΠΑ. Με την έννοια του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο θα καταστεί δυνατή η σταδιακή εφαρμογή του οριστικού συστήματος ΦΠΑ διότι, στο πρώτο βήμα αυτού του συστήματος, θα εφαρμοστεί αντιστροφή της επιβάρυνσης (δηλαδή σε ΦΠΑ θα υπόκειται ο αποκτών και όχι ο προμηθευτής, γεγονός που πρακτικά θα οδηγήσει σε παρόμοια κατάσταση με εκείνη που ισχύει σήμερα στο μεταβατικό καθεστώς) εφόσον ο αποκτών, στην περίπτωση ενδοενωσιακών παραδόσεων, είναι πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο34. Η αιτιολόγηση έγκειται στο ότι δεν αναμένεται να διαπράττεται

34 Όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ, ως μελλοντικό δεύτερο νομοθετικό βήμα του οριστικού συστήματος ΦΠΑ, η φορολόγηση θα καλύπτει όλες τις διασυνοριακές παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών (και συνεπώς ο προμηθευτής, και όχι ο πελάτης, θα υπόκειται στον ΦΠΑ για όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που αγοράζονται από άλλα κράτη μέλη) ώστε όλες οι παραδόσεις  αγαθών και υπηρεσιών εντός της ενιαίας αγοράς, είτε εγχώριες είτε διασυνοριακές, να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο.

35 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου, της 7ης Οκτωβρίου 2010, για τη διοικητική συνεργασία και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 268 της 12.10.2010, σ. 1).

36 Βλ. υποσημείωση αριθ. 23.

37 Πρόταση οδηγία του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112/ΕΚ και της οδηγίας 2009/132/ΕΚ όσον αφορά ορισμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από τον φόρο προστιθέμενης αξίας για παροχές υπηρεσιών και πωλήσεις αγαθών εξ αποστάσεως (COM(2016) 757 final της 1.12.2016· βλ. το προτεινόμενο άρθρο 369ιγ παράγραφος 1 στοιχείο γ) της οδηγίας 2006/112/ΕΚ).

απάτη ως αποτέλεσμα της μη χρέωσης ΦΠΑ για ενδοενωσιακές παραδόσεις που πραγματοποιούνται για πιστοποιημένο υποκείμενο στον φόρο, επειδή ο εν λόγω πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο είναι εξ ορισμού αξιόπιστος φορολογούμενος.

Η διάταξη καθορίζει τα συνολικά κριτήρια βάσει των οποίων τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να πιστοποιούν τους υποκείμενους στον φόρο. Μετά την έγκριση της παρούσας πρότασης, θα πρέπει να εκδοθεί εκτελεστικός κανονισμός του Συμβουλίου βάσει του άρθρου 397 της οδηγίας για τον ΦΠΑ, προκειμένου να ρυθμιστούν τα πρακτικά ζητήματα της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο και να διασφαλιστεί ότι η διαδικασία χορήγησης και ανάκλησης της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο είναι επαρκώς εναρμονισμένη και τυποποιημένη σε ολόκληρη την Ένωση, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η ενιαία εφαρμογή της. Επίσης, πρέπει να προταθεί τροποποίηση του κανονισμού για τη διοικητική συνεργασία35 προκειμένου να καταστεί εφικτή η ενσωμάτωση της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο στο σύστημα VIES (σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τον ΦΠΑ), γεγονός που θα δώσει τη δυνατότητα στις φορολογικές διοικήσεις και στις επιχειρήσεις να επαληθεύουν επιγραμμικά την ιδιότητα του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο για μια συγκεκριμένη επιχείρηση.

Δεδομένου ότι η ιδιότητα του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο συνεπάγεται υποχρεώσεις υποβολής δηλώσεων και καταβολής ΦΠΑ, οι μη υποκείμενοι στον φόρο δεν θα είναι επιλέξιμοι. Για τον ίδιο λόγο, η πρόταση εξαιρεί τους αγρότες του κατ’ αποκοπή καθεστώτος, τις απαλλασσόμενες ΜΜΕ, άλλους υποκείμενους στον φόρο που απαλλάσσονται χωρίς δικαίωμα έκπτωσης και ευκαιριακά υποκείμενους στον φόρο, από τη δυνατότητα απόκτησης της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο. Ωστόσο, οι ΜΜΕ που δεν εφαρμόζουν το καθεστώς απαλλαγής θα είναι σε θέση να υποβάλλουν αίτηση για την ιδιότητα του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο υπό τις ίδιες προϋποθέσεις με κάθε άλλον υποκείμενο στον φόρο. Συνεπώς, η πρόταση συνάδει με την πολιτική της ΕΕ για τις ΜΜΕ, όπως καθορίζεται στη Small Business Act (SBA)36.

Υπάρχει ομοιότητα μεταξύ των κριτηρίων που πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη χορήγηση της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο και εκείνων που ισχύουν για τον εγκεκριμένο οικονομικό φορέα (AEO) όπως ορίζεται στον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα (άρθρο 39). Παρόμοια κριτήρια με βάση την ιδιότητα AEO παρατίθενται επίσης στην πρόσφατη πρόταση σχετικά με τον ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο37.

Απόθεμα στη διάθεση συγκεκριμένου αγοραστή (Call-off stock): Άρθρο 17α (νέο), άρθρο 243 παράγραφος 3 και άρθρο 262 (τροποποιούμενο)

Το απόθεμα στη διάθεση συγκεκριμένου αγοραστή είναι ένα καθεστώς με το οποίο ένας προμηθευτής μεταφέρει αγαθά σε συγκεκριμένο αποκτώντα χωρίς να μεταβιβάσει ακόμα την κυριότητα των αγαθών. Ο αποκτών έχει το δικαίωμα να λάβει τα αγαθά από το απόθεμα του προμηθευτή κατά τη διακριτική του ευχέρεια, οπότε και πραγματοποιείται η παράδοση των αγαθών. Σε επίπεδο εγχώριων σχέσεων, η χρήση του εν λόγω μοντέλου δεν δημιουργεί ειδικά προβλήματα, ωστόσο ζητήματα προκύπτουν όταν ο προμηθευτής και ο αποκτών είναι εγκατεστημένοι σε διαφορετικά κράτη μέλη.

Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες ΦΠΑ, μια επιχείρηση που μεταφέρει τα αγαθά της σε άλλο κράτος μέλος προκειμένου να αποτελέσουν απόθεμα για πελάτη θεωρείται ότι έχει πραγματοποιήσει παράδοση αγαθών απαλλαγμένη από ΦΠΑ στο κράτος μέλος αναχώρησης. Η άφιξη των αγαθών συνιστά ενδοκοινοτική απόκτηση που πραγματοποιείται από την επιχείρηση μεταφοράς των αγαθών, η οποία υπόκειται σε ΦΠΑ σε αυτό το άλλο κράτος μέλος. Η επιχείρηση που μετέφερε τα αγαθά υποχρεούται, κατά κανόνα, να διαθέτει αριθμό μητρώου ΦΠΑ στο κράτος μέλος άφιξης ώστε να είναι σε θέση να δηλώσει την ενδοκοινοτική απόκτηση στην οικεία δήλωση ΦΠΑ. Όταν τα αγαθά αφαιρούνται από το απόθεμα και παραδίδονται στον αποκτώντα, πραγματοποιείται δεύτερη παράδοση με τόπο παράδοσης το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται το απόθεμα.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες που μπορεί να προκληθούν στην πράξη, ορισμένα κράτη μέλη εφαρμόζουν μέτρα απλούστευσης για τις εν λόγω συναλλαγές, ενώ κάποια άλλα όχι. Οι εν λόγω διαφορές υπονομεύουν την ομοιόμορφη εφαρμογή των κανόνων ΦΠΑ εντός της ενιαίας αγοράς.

Η προτεινόμενη λύση συνίσταται στην άποψη ότι οι ρυθμίσεις για τα αποθέματα «call-off» οδηγούν σε ενιαία παράδοση στο κράτος μέλος αναχώρησης και σε ενδοκοινοτική απόκτηση στο κράτος μέλος όπου βρίσκεται το απόθεμα, εφόσον η συναλλαγή πραγματοποιείται μεταξύ δύο πιστοποιημένων υποκείμενων στον φόρο. Με τον τρόπο αυτό, ο προμηθευτής δεν θα είναι απαραίτητο να διαθέτει αριθμό φορολογικού μητρώου σε κάθε κράτος μέλος στο οποίο θέτει αγαθά σε καθεστώς αποθέματος «call-off». Ωστόσο, προκειμένου να διασφαλιστεί επαρκής παρακολούθηση των αγαθών από τις φορολογικές αρχές, απαιτείται από τον προμηθευτή και τον αποκτώντα να τηρούν βιβλίο καταχώρισης των αγαθών σε απόθεμα «call-off» στα οποία εφαρμόζονται οι εν λόγω κανόνες. Επιπλέον, στον ανακεφαλαιωτικό πίνακα που υποβάλλει ο προμηθευτής πρέπει να αναφέρεται η ταυτότητα των αποκτώντων στους οποίους θα παραδοθούν σε μεταγενέστερο στάδιο τα αποσταλθέντα αγαθά που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς αποθέματος «call off».

Ο αριθμός φορολογικού μητρώου ΦΠΑ και η απαλλαγή για ορισμένες ενδοκοινοτικές συναλλαγές: Άρθρο 138 παράγραφος 1 (τροποποιούμενο)

Η απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τις ενδοκοινοτικές παραδόσεις αγαθών, η οποία καθορίζεται στο άρθρο 138 παράγραφος 1 της οδηγίας για τον ΦΠΑ βρίσκεται στο επίκεντρο του ισχύοντος μεταβατικού καθεστώτος. Παράλληλα, στην εν λόγω απαλλαγή στηρίζεται η λεγόμενη αλυσιδωτή απάτη. Σκοπός του οριστικού συστήματος ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό εμπόριο είναι η επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος, όμως στο μεταξύ τα κράτη μέλη έχουν ζητήσει προσωρινές λύσεις. Ειδικότερα, ζήτησαν να συμπεριληφθεί στην οδηγία για τον ΦΠΑ η απαίτηση να διαθέτει ο αποκτών έγκυρο αριθμό φορολογικού μητρώου ΦΠΑ σε κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος αναχώρησης της μεταφοράς των αγαθών, ως ουσιαστική προϋπόθεση προκειμένου να επιτραπεί στον προμηθευτή να εφαρμόσει την απαλλαγή. Κάτι τέτοιο υπερβαίνει την υφιστάμενη κατάσταση στο πλαίσιο της οποίας, σύμφωνα με την ερμηνεία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης38, ο αριθμός φορολογικού μητρώου ΦΠΑ του αποκτώντος αποτελεί απλώς τυπική προϋπόθεση του δικαιώματος απαλλαγής μιας ενδοκοινοτικής παράδοσης. Αυτό επί του παρόντος οδηγεί σε καταστάσεις στις οποίες, όταν δεν πληρούται η προϋπόθεση, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν μόνο πρόστιμα ή διοικητικές κυρώσεις, όχι όμως να αρνηθούν την απαλλαγή καθαυτή.

38 Απόφαση της 6ης Σεπτεμβρίου 2012, Mecsek-Gabona, C-273/11, ECLI:EU:C:2012:547· απόφαση της 27ης Σεπτεμβρίου 2012, VSTR, C-587/10, ECLI:EU:C:2012:592· απόφαση της 20ής Οκτωβρίου 2016,  Plöckl, C-24/15, ECLI:EU:C:2016:791 και απόφαση της 9ης Φεβρουαρίου 2017, Euro-Tyre, C-21/16, ECLI:EU:C:2017:106.

39 Απόφαση της 6ης Απριλίου 2006, Emag Handel, C-245/04, ECLI:EU:C:2006:232.

Το ισχύον μεταβατικό καθεστώς βασίζεται περαιτέρω στην υποχρέωση του προμηθευτή να υποβάλλει ανακεφαλαιωτικό πίνακα (τον λεγόμενο κατάλογο VIES, ο οποίος περιλαμβάνει τον αριθμό φορολογικού μητρώου ΦΠΑ του αποκτώντος). Πρόκειται και πάλι για τυπική αλλά όχι ουσιαστική προϋπόθεση όσον αφορά την απαλλαγή. Μέσω του συστήματος VIES οι εν λόγω πληροφορίες είναι προσβάσιμες στις φορολογικές αρχές του κράτους μέλους του αποκτώντος, οι οποίες με τον τρόπο αυτό ενημερώνονται για την άφιξη στο έδαφός τους των αγαθών που κανονικά υπόκεινται σε φορολογούμενη ενδοκοινοτική απόκτηση. Ο αποκτών πρέπει να δηλώσει τη συγκεκριμένη ενδοκοινοτική απόκτηση στην οικεία δήλωση ΦΠΑ, και οι φορολογικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να διασταυρώσουν τη δήλωση αυτή με τα στοιχεία που περιέχονται στο σύστημα VIES. Ως εκ τούτου, ο κατάλογος VIES έχει αποτελέσει καίρια συνιστώσα του συστήματος ΦΠΑ μετά την κατάργηση των φορολογικών συνόρων και την αντίστοιχη εξαφάνιση των τελωνειακών παραστατικών.

Χωρίς σωστές πληροφορίες από το σύστημα VIES, οι φορολογικές αρχές των κρατών μελών δεν ενημερώνονται δεόντως για την άφιξη αφορολόγητων αγαθών στο έδαφός τους και βασίζονται αποκλειστικά στις δηλώσεις των οικείων υποκείμενων στον φόρο. Ωστόσο, η μη συμπλήρωση του καταλόγου για μια παράδοση μπορεί να επισύρει ποινές, όχι όμως την απόρριψη της ίδιας της απαλλαγής.

Ως εκ τούτου, το νέο προτεινόμενο άρθρο 138 παράγραφος 1 περιλαμβάνει αλλαγές ως προς αυτές τις δύο πτυχές. Πρώτον, ενώ επί του παρόντος γίνεται αναφορά στον αποκτώντα ως υποκείμενο στον φόρο ή μη υποκείμενο στον φόρο νομικό πρόσωπο που ενεργεί με αυτήν την ιδιότητα, καθορίζεται πλέον ως ουσιαστική προϋπόθεση για την εφαρμογή της απαλλαγής ότι ο αποκτών πρέπει να διαθέτει αριθμό φορολογικού μητρώου ΦΠΑ σε κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος αναχώρησης της αποστολής ή της μεταφοράς των αγαθών. Όπως ισχύει ήδη σήμερα, ο προμηθευτής θα πρέπει να επιβεβαιώνει την ιδιότητα του πελάτη του μέσω του συστήματος VIES πριν εφαρμόσει την απαλλαγή. Από την άποψη αυτή, δεν υπάρχει πρακτική διαφορά για τον προμηθευτή, όμως οι συνέπειες μπορεί να διαφέρουν διότι η μη ταυτοποίηση του πελάτη του μπορεί, σε αυτό το πλαίσιο, να οδηγήσει σε απόρριψη της απαλλαγής. Δεύτερον, η σωστή συμπλήρωση του καταλόγου VIES συνιστά ουσιαστική προϋπόθεση η οποία, όταν δεν πληρούται, μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη εφαρμοζόμενης απαλλαγής εκ μέρους της φορολογικής διοίκησης.

Αλυσιδωτές συναλλαγές: Άρθρο 138α (νέο)

Οι αλυσιδωτές συναλλαγές, οι οποίες θεωρείται ότι καλύπτονται από την παρούσα πρόταση, νοούνται ως διαδοχικές παραδόσεις των ίδιων αγαθών όταν τα αγαθά που παραδίδονται υπόκεινται σε ενιαία ενδοκοινοτική μεταφορά μεταξύ δύο κρατών μελών. Στην περίπτωση αυτή, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου39, η μεταφορά πρέπει να καταλογιστεί σε μία παράδοση εντός της αλυσίδας, ούτως ώστε να καθοριστεί σε ποια από τις συναλλαγές θα πρέπει να εφαρμοστεί η απαλλαγή για τις ενδοκοινοτικές παραδόσεις, σύμφωνα με το άρθρο 138 της οδηγίας για τον ΦΠΑ. Η εν λόγω διάταξη ορίζει, ως προϋπόθεση για την απαλλαγή, ότι τα αγαθά «αποστέλλονται ή μεταφέρονται από τον πωλητή ή τον αποκτώντα ή από άλλο πρόσωπο που ενεργεί για λογαριασμό τους» από ένα κράτος μέλος σε άλλο. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κράτη μέλη ζήτησαν νομοθετικές βελτιώσεις προκειμένου να αυξηθεί η ασφάλεια δικαίου για τους φορείς εκμετάλλευσης όσον αφορά τον καθορισμό της παράδοσης εντός της αλυσίδας συναλλαγών στην οποία πρέπει να καταλογιστεί η ενδοκοινοτική μεταφορά (πρόκειται για την παράδοση εντός της αλυσίδας στην οποία θα εφαρμοστεί η απαλλαγή που ορίζεται στο άρθρο 138, εφόσον πληρούνται όλες οι άλλες προϋποθέσεις για την εν λόγω απαλλαγή).

Όταν η μεταφορά πραγματοποιείται από έναν από τους ενδιάμεσους προμηθευτές στην αλυσίδα ή για λογαριασμό του, προτείνονται κανόνες βάσει των οποίων η εν λόγω μεταφορά θα καταλογιστεί i) στην παράδοση που πραγματοποιείται για τον εν λόγω ενδιάμεσο προμηθευτή εφόσον διαθέτει αριθμό φορολογικού μητρώου ΦΠΑ σε κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος μέλος παράδοσης και έχει γνωστοποιήσει το όνομα του κράτους μέλους άφιξης των αγαθών στον προμηθευτή του· ii) στην παράδοση που πραγματοποιείται από τον ενδιάμεσο προμηθευτή στον επόμενο φορέα εκμετάλλευσης στην αλυσίδα, όταν δεν πληρούται κάποια από τις δύο προϋποθέσεις που αναφέρονται στο σημείο i). Οι κανόνες, και η ασφάλεια δικαίου που θα επιτευχθεί με αυτούς, εφαρμόζονται μόνο όταν ο ενδιάμεσος προμηθευτής και ο υποκείμενος στον φόρο ο οποίος του παρέδωσε τα αγαθά είναι αμφότεροι πιστοποιημένοι υποκείμενοι στον φόρο. Κανένας τέτοιου είδους κανόνας δεν απαιτείται όταν η μεταφορά πραγματοποιείται για λογαριασμό του πρώτου προμηθευτή στην αλυσίδα (στην περίπτωση αυτή, η μεταφορά μπορεί να καταλογιστεί μόνο στην πρώτη παράδοση) ή για λογαριασμό του τελευταίου υποκείμενου στον φόρο στην αλυσίδα (στην περίπτωση αυτή, η μεταφορά μπορεί να καταλογιστεί μόνο στην παράδοση που πραγματοποιείται για τον εν λόγω υποκείμενο στον φόρο).

Σε περίπτωση συμμετοχής μη πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο, δεν αποκλείεται η μεταφορά να καταλογιστεί στην ίδια παράδοση. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή δεν εφαρμόζονται οι νομικοί κανόνες του άρθρου 138α και, ως εκ τούτου, όπως ισχύει και υπό τις τρέχουσες συνθήκες, επαφίεται στον εκάστοτε υποκείμενο στον φόρο να αποδείξει ότι η μεταφορά και η απαλλαγή συνδέονται με τη συγκεκριμένη παράδοση.

Οριστικό σύστημα για το ενδοενωσιακό εμπόριο: Άρθρα 402 (τροποποιούμενο), 403 και 404 (απαλειφόμενα)

Θεσπίζονται οι ακρογωνιαίοι λίθοι του οριστικού συστήματος για το ενδοενωσιακό εμπόριο και καθορίζονται οι άξονες γύρω από τους οποίους θα λειτουργήσει το νέο σύστημα. Όσον αφορά την επιλογή του συγκεκριμένου συστήματος, γίνεται αναφορά στην εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει την παρούσα πρόταση.

Όπως διευκρινίστηκε ήδη στο σημείο 1 ανωτέρω, μια πρόταση που επίκειται το 2018 θα παρέχει περαιτέρω λεπτομερείς τεχνικές διατάξεις για την πραγματική εφαρμογή αυτών των ακρογωνιαίων λίθων. Η εν λόγω επικείμενη πρόταση θα αναμορφώσει συνολικά την οδηγία για τον ΦΠΑ και θα αντικαταστήσει ή θα διαγράψει τα ισχύοντα μεταβατικά άρθρα. Θα απαιτηθούν περαιτέρω αλλαγές όσον αφορά τους κανόνες διοικητικής συνεργασίας και ουσιαστική ανάπτυξη εφαρμογών ΤΠ προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή λειτουργία του συστήματος.

Στο προτεινόμενο άρθρο 402 της οδηγίας, θεσπίζεται πλέον ότι το οριστικό σύστημα ΦΠΑ για το ενδοενωσιακό εμπόριο θα βασίζεται στην αρχή της φορολόγησης στο κράτος μέλος προορισμού της παράδοσης αγαθών και παροχής υπηρεσιών. Σε αυτό το πλαίσιο, στις ανωτέρω αναφερόμενες λεπτομερείς τεχνικές διατάξεις εισάγεται μια νέα έννοια σχετικά με τα αγαθά —η λεγόμενη «ενδοενωσιακή παράδοση». Αυτή η νέα ενιαία γενεσιουργός αιτία του φόρου πρόκειται να αντικαταστήσει το ισχύον σύστημα απαλλαγής της παράδοσης στο κράτος μέλος αναχώρησης και φορολογητέας «ενδοκοινοτικής απόκτησης» στο κράτος μέλος προορισμού ως δεύτερης και χωριστής γενεσιουργού αιτίας του φόρου. Στο πλαίσιο της νέας αυτής έννοιας, ο «τόπος παράδοσης» θα βρίσκεται στο κράτος μέλος άφιξης των αγαθών.

Επιπλέον, ο προμηθευτής θα υποχρεούται να καταβάλει τον ΦΠΑ επί της συγκεκριμένης «ενδοενωσιακής παράδοσης», εκτός εάν ο αποκτών είναι πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο· στην περίπτωση αυτή ο πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο θα δηλώσει τον ΦΠΑ στην οικεία δήλωση ΦΠΑ. Όταν ο υπόχρεος του ΦΠΑ δεν είναι εγκατεστημένος στο κράτος μέλος στο οποίο οφείλεται ο φόρος, θα μπορεί να διεκπεραιώσει τις οικείες υποχρεώσεις δήλωσης και καταβολής φόρου μέσω του λεγόμενου συστήματος υπηρεσίας μίας στάσης (One-Stop-Shop). Η χρήση αυτού του συστήματος θα είναι επίσης δυνατή για την έκπτωση του ΦΠΑ εισροών.

Μολονότι στο στάδιο αυτό δεν ορίζεται ακόμα σαφώς, το σύστημα θα μπορούσε ή θα έπρεπε να βασιστεί περαιτέρω στην κατάργηση του ανακεφαλαιωτικού πίνακα (του λεγόμενου καταλόγου VIES), στην εφαρμογή των γενικών κανόνων τιμολόγησης του κράτους μέλους του προμηθευτή, και στην εναρμόνιση συγκεκριμένων κανόνων που συνδέονται με την τιμολόγηση (όπως ο χρόνος έκδοσης τιμολογίων), στη γενεσιουργό αιτία και στο απαιτητό του ΦΠΑ σε σχέση με τις «ενδοενωσιακές παραδόσεις» αγαθών.

Κάντε κλικ στην ετικέτα να δείτε τα βιβλία μας

Ρωτήστε μας Τελωνειακά θέματα στο: E-Mail = ggioggaras@Gmail.com Να σας απαντήσουμε

Παραγγείλετε αντίτυπα με το σύστημα PrePrint

Εκτύπωση πολυσέλιδων Νόμων, Κανονισμών κλπ Ιστοσελίδα = PrePrint.gr Με μικρό κόστος

ΝΕΑ Βιβλία για Ε Ξ Ε Τ Α Σ Ε Ι Σ Πιστοποιημένων Εκτελωνιστών Σύμφωνα με τον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα